Wypalenie zawodowe dotyczy nawet co drugiej osoby w Polsce. Sprawdź, co to jest wypalenie zawodowe, jakie daje objawy i jak sobie z nim skutecznie poradzić.

 Co to jest wypalenie zawodowe?

Wypalenie zawodowe nie wynika ze znudzenia pracą, lenistwa czy „słabej psychiki”. To poważny problem, który może doprowadzić nawet do depresji. Jeszcze do niedawna nie mówiło się o nim zbyt wiele. Na szczęście ostatnio zaczęło się to zmieniać.

W styczniu 2022 r. WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) wprowadziła wypalenie zawodowe (syndrom wypalenia zawodowego, syndrom burnout) do rejestru chorób, tak zwanego ICD. Teraz jest ono uznawane za syndrom chorobowy, wywołany przewlekłym stresem w pracy.

Dowiedz się, jaka jest definicja wypalenia zawodowego i jakie sygnały mogą świadczyć o tym, że Ciebie także ono dotyczy.

Wypalenie zawodowe – objawy

Budzisz się już z poczuciem wyczerpania? Coraz bardziej dystansujesz się do swojej pracy? Nie czujesz w niej spełnienia? Nie rozwijasz się zawodowo? Odczuwasz niezadowolenie z pracy? A może cierpisz na:

• bezsenność
• bóle brzucha
• ataki paniki

Te wszystkie objawy może dawać syndrom wypalenia zawodowego.

Jak ocenić, czy to właśnie wypalenie zawodowe objawy te akurat wywołuje? Spróbuj przeanalizować, kiedy Ci dokładnie towarzyszą. Czy nasilają się w biurze, gdy zaczynasz myśleć o kolejnych obowiązkach, czy ustępują w weekend, gdy jesteś z rodziną lub znajomymi albo na urlopie. Jeśli tak, prawdopodobnie są związane bezpośrednio z Twoją pracą.

Wypalenie zawodowe – test

Najłatwiej może pomóc ocenić wypalenie zawodowe test opracowany przez naukowców z Uniwersytetu Stanowego w Winonie, w Stanach Zjednoczonych.

Według nich etapy wypalenia zawodowego są następujące^[1]:

1. Faza „Miesiąca Miodowego”

To okres, w którym odczuwasz pasję do swojej pracy i największą kreatywność. Niezależnie od problemów, na które w niej natrafiasz.

2. Początek stresu

To wtedy zaczynasz odczuwać pierwsze negatywne objawy związane z pracą. Może to być stres pojawiający się przed ważnymi spotkaniami czy rutynową rozmową z szefem. Dołączają do niego też problemy ze snem, drażliwość.

3. Przewlekły stres

 Na tym etapie objawy stresu odczuwasz już w wielu sytuacjach w pracy. Pojawia się też przewlekłe zmęczenie i obniża Twoja wydajność w pracy. Skutki wypalenia zawodowego mogą zacząć odbijać się na Twoim zdrowiu – możesz cierpieć na bezsenność, „uciekać” w używki lub inne kompulsywne zachowania.

4. Widoczny kryzys

 Na tym etapie syndrom wypalenia zawodowego zaczyna rzutować na inne strefy Twojego życia. Możesz odczuwać ogólną drażliwość, wybuchać w kontaktach z bliskimi, a nawet zacząć ograniczać relacje z innymi.

Bóle głowy, mięśni, żołądka, problemy jelitowe, mogą stać się codziennym problemem.

5. Przewlekłe wypalenie zawodowe

To bardzo poważny stan, który może przypominać depresję albo nawet się w nią przerodzić. Wypalenie zawodowe przechodzi tu w wypalenie życiowe. Możesz odczuwać niechęć w wielu obszarach życia czy przewlekły smutek. Mimo że brzmi poważnie, z tymi wszystkimi problemami możesz sobie poradzić.

Przyczyny wypalenia zawodowego

 Najczęstszym powodem wypalenia zawodowego jest stresujące środowisko pracy. Może się ono wiązać z:

• toksycznymi relacjami w pracy, z szefem lub współpracownikami
• brakiem możliwości rozwoju
• poczuciem, że nie masz wpływu na to, co dzieje się w pracy; masz pomysły na usprawnienie pracy, których nikt nie bierze pod uwagę
• nadmierną rutyną
• nadmiarem pracy
• chaosem w miejscu pracy lub niestabilną sytuacją w pracy
• pracą pod dużą presją
• brakiem jasnych reguł dotyczących Twoich obowiązków
• niesprawiedliwym traktowaniem w pracy ^[2]

Czasem przyczyny wypalenia zawodowego mogą być jednak inne, dotyczące Twojej psychiki, a niekoniecznie środowiska pracy. Wtedy pożądany efekt przyniesie tak naprawdę tylko konsultacja z psychologiem, który doradzi Ci, jak pokonać wypalenie zawodowe i jak zminimalizować skutki wypalenia zawodowego.

Wypalenie zawodowe – jak sobie radzić

Zmienić pracę – brzmi jak najłatwiejsze rozwiązanie. Czasem, w przypadku toksycznych relacji, złego funkcjonowania firmy czy niesprawiedliwego traktowania, to faktycznie najlepsza opcja na wypalenie zawodowe. Jednak nie zawsze. Wypalenie zawodowe może być bowiem trwałe lub przejściowe.

Możesz lubić swoją pracę czy firmę, ale chwilowy nadmiar obowiązków może Cię przytłoczyć. Wtedy solidny urlop może pomóc Ci zregenerować siły, a przede wszystkim zastanowić się nad swoją pracą i przyszłością.

Gdy lubisz swoją firmę, ale czujesz, że już się w niej nie rozwijasz lub Twoja praca stała się zbyt rutynowa, przed podjęciem ostatecznych decyzji warto najpierw porozmawiać z szefem. Dopiero, kiedy nie znajdziecie wspólnego rozwiązania tych problemów, kolejnym krokiem może być zmiana pracy. Podobnie dobrze jest najpierw przeprowadzić rozmowę z kolegą czy koleżanką z pracy, z którą masz problemy.

Czasem wypalenie zawodowe może być spowodowane jednak tym, że masz potrzebę nadmiernej kontroli w życiu. Mimo że nie jesteś szefem firmy, chcesz, aby wszystko toczyło się tak, jak sobie zaplanujesz. Jeśli coś nie przynosi takiego efektu, jak zaplanujesz, czujesz frustrację.

Wypalenie zawodowe może być też efektem nadmiernej potrzeby akceptacji lub potrzeby podziwiania. Szukasz ciągłych pochwał i nagród za swoją pracę, nawet, gdy obiektywnie jej efekty nie są imponujące.

Wypalenie zawodowe może również być wynikiem problemów w radzeniu sobie ze stresem, który w mniejszym lub większym stopniu towarzyszy każdej pracy.

Właśnie dlatego, gdy dopadnie Cię wypalenie zawodowe, warto skonsultować się z psychologiem. Może wystarczy drobna zmiana, aby przywrócić entuzjazm i pokonać wypalenie emocjonalne. Może też okazać się jednak, że najlepszym rozwiązaniem będzie nie tylko zmiana pracy, ale też zawodu.

Wypalenie zawodowe – L4 przysługuje czy nie?

 W związku z wprowadzeniem wypalenia zawodowego na listę syndromów chorobowych, pojawiły się głosy, że będzie na nie można dostać L4 (zwolnienie lekarskie). Taka możliwość istnieje już w wielu krajach. W Szwecji wypalenie zawodowe jest uznawane za problem zdrowotny już od 2003 roku. Mniej więcej 20 % wszystkich wydawanych tam zwolnień zdrowotnych jest związanych właśnie z wypaleniem zawodowym.

W Polsce na razie nie ma jeszcze jasnych regulacji, które umożliwiają otrzymanie L4 na wypalenie zawodowe. Jednak w badaniach przeprowadzonych przez UCE Research i SYNO Poland, już co druga pracująca osoba w wieku 23-35 lat deklaruje, że byłaby gotowa pójść na L4 z powodu wypalenia zawodowego, gdyby miała taką możliwość.

Nawet jeśli na wypalenie zawodowe L4 może jeszcze nie przysługiwać, warto pamiętać, że w przypadku objawów przewlekłego stresu, leczenia depresji, leczenia zaburzeń lękowych i ataków paniki, możesz otrzymać zwolnienie lekarskie od lekarza psychiatry.

^[1] https://www.winona.edu/stress/bntstages.htm

^[2] https://www.gallup.com/workplace/237059/employee-burnout-part-main-causes.aspx